Glx veya Z glutamik asit veya glutamini simgeler. Glutamik asit, proteinleri oluşturan 20 amino asitten biridir. İnsan vücudundaki esansiyel amino asitlerin arasında yer almaz. Molekül formülü C5H9NO4'tür ve molekül ağırlığı 147.13 g/mol’dür. Sistematik adı (2S)-2-aminopentanedioik asittir. Kodonları GAA ve GAG şeklindedir.
Glutamik asidin karboksilat anyonu glutamat olarak bilinir. pKa’ sı 4.1’dir ve bu fizyolojik pH’ta baskındır.
Fonksiyonları ve Kullanım Alanları:
Glutamat, hücre metabolizmasında anahtar moleküldür. İnsan vücudunda, besinsel proteinler sindirilerek amino asitlere parçalanırlar. Bu aminoasitler de, vücutta, diğer fonksiyonel rollerde metabolik bir yakıt gibi çalışırlar. Amino asit indirgenmesinde anahtar proses transaminasyondur. Transaminasyon esnasında, amino asitin amino grubu, transaminazla katalize olan alfa-ketoasite transfer olur. Tepkime şu şekilde gerçekleşir:
R1-amino asit + R2-alfa-ketoasit ⇌ R1-alfa-ketoasit + R2-amino asit
En yaygın alfa-ketoasit, sitrik asit döngüsünde ortaya çıkan alfa-ketoglutarattır. Alfa-ketoglutarat transaminasyonu sonucunda glutamat oluşur. Ortaya çıkan alfa-ketoasit genelde kullanışlıdır ve yakıt olarak kullanılabilir ya da daha sonraki metabolizma proseslerinde substrat olarak kullanılır. Bu proseslerden bazıları şöyledir:
Alanin + alfa-ketoglutarat ⇌ pürivat + glutamat
Aspartat + alfa-ketoglutarat ⇌ oksaloasetat + glutamat
Pürivat ve oksaloasetat, hücre metabolizmalarının anahtar bileşenlerindendir ve substrat olarak veya glikoliz, glukonejeniz ve sitrik asit döngüsü gibi temel proseslerde ara ürün olarak görev yapar.
Glutamat, fazla nitrojenin vücuttan atılmasında büyük rol oynar. Glutamat, suyla deaminasyon tepkimesi gerçekleştirir. Deaminasyon, glutamat dehidrojenazla katalizlenen oksidatif bir tepkimedir ve aşağıdaki gibidir:
glutamat + su + NADP+ → alfa-ketoglutarat + NADPH + amonyak + H+
Amonyak, kareciğerde sentezlenen üre olarak vücuttan atılır. Böylece, transaminasyon, nitrojenin amino gruptan çıkartılmasını sağlayan, ara ürün olarak glutamat oluşturan ve sonunda vücuttan üre şeklinde atılmasını sağlayan deaminasyonla bağlatılıdır.
Serbest glutamik asit, soya sosu içeren bir çok gıdada mevcuttur. İnsanların hissedebildiği 5 temel tadı da içerir. Glutamik asit genelde gıda katkı maddesi olarak ve sodyum tuzlarının, monosodyum glutamatın (MSG) yapısında tat geliştirici olarak kullanılır.
Besin Kaynakları:
Tüm et ürünleri, kümes hayvanları ürünleri, balık, yumurta, süt ve süt ürünleri çok iyi birer glutamat kaynağıdırlar. Protein zengini bazı bitkisel ürünler de glutamat içerirler.
Besinsel glutamatın %50'si bağırsak hücreleriyle metabolize edilirler.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder